نتایج تحقیقات جدید دانشمندان نشان می دهد که کمبود خواب می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را در افراد تا حد زیادی افزایش دهد.
کمبود خواب، مشکل رایج دنیای مدرن
افراد زیادی به مشکل کمبود خواب دچار هستند. کمبود خواب می تواند زمینه ساز بروز بیماری های مختلف در بدن شود. نتایج یک مطالعه جدید نشان می دهد افرادی که در شب کمتر از 6 ساعت می خوابند بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع2 قرار می گیرند. رابطه بین خواب و دیابت پیچیده‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد.
محققان در این مطالعه از اطلاعات پایگاه داده های زیستی بایوبانک انگلستان استفاده کردند. اطلاعات این مرکز به عنوان منبع مرجع در دنیای پزشکی شناخته می شود. تیم تحقیقاتی اطلاعات پرونده پزشکی حدود ۲۴۷،۸۶۷ فرد بزرگسال را مورد بررسی قرار دادند. هدف اصلی دانشمندان از تجزیه و تحلیل اطلاعات پیدا کردن رابطه بین مدت زمان خواب و بیماری دیابت نوع 2 بود. در واقع آنها می خواستند ببینند که یک رژیم غذایی سالم می تواند پیامدهای منفی کمبود خواب در ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد یا خیر!
به عنوان بخشی از تحقیقات؛ از شرکت‌کنندگان سئوال شد که به طور تقریبی، در ۲۴ ساعت چقدر می‌خوابند؟ میانگین خواب نرمال، هفت تا هشت ساعت در نظر گرفته شد. میزان کمبود خواب به سه دسته تقسیم شدند: ملایم (۶ ساعت)، متوسط (۵ ساعت) و شدید (۳ تا ۴ ساعت). محققان اطلاعات مربوط به خواب را با اطلاعات رژیم غذایی افراد مورد مقایسه قرار دادند. حدود ۳.۲ درصد از شرکت‌کنندگان در طول دوره مطالعه، به دیابت نوع ۲ مبتلا شدند. حتی افرادی که رژیم غذایی سالمی داشتند، اگر کمتر از ۶ ساعت در روز می‌خوابیدند، در مقایسه با افرادی که خواب کافی (۷ تا ۸ ساعت) داشتند، بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار داشتند. به عبارت دیگر، خواب کافی به تنهایی و رژیم غذایی سالم به تنهایی برای پیشگیری از دیابت نوع ۲ کافی نیستند.
یکی از محدودیت‌های این مطالعه، تعریف رژیم غذایی سالم بر اساس تعداد وعده‌های میوه، سبزیجات، گوشت قرمز و ماهی است که فرد در طول یک روز یا هفته مصرف می‌کند. مشکل کار اینجاست که این روش فقط بخش کوچکی از رژیم غذایی را در نظر می‌گیرد و الگوهای رژیم غذایی را نادیده می‌گیرد. در حقیقت نمی تواند مشخص کند که آیا الگوهای رژیم غذایی خاص مانند رژیم مدیترانه ای می‌توانند خطر ابتلا به دیابت را در افرادی که کم می‌خوابند، کاهش دهد یا خیر؟!
چرا کمبود خواب می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد؟
در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، بدن نسبت به اثرات هورمونی به نام انسولین مقاوم می‌شود و به تدریج توانایی تولید آن را در لوزالمعده از دست می‌دهد. انسولین برای تنظیم گلوکز (قند) خون ما اهمیت زیادی دارد. انسولین با انتقال گلوکز به سلول‌های سراسر بدن، به تنظیم آن کمک می‌کند.
هنوز علت این که چرا افرادی که کمتر می‌خوابند بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می گیرند، مشخص نیست. اما تحقیقات قبلی نشان داده است که افراد کم‌خواب اغلب در خون خود دارای نشانگرهای التهابی و اسیدهای چرب آزاد بیشتری هستند که حساسیت به انسولین را مختل می‌کنند و منجر به مقاومت به انسولین می‌شوند.
علاوه بر این افرادی که به اندازه کافی نمی‌خوابند، و همچنین افرادی که الگوهای خواب نامنظمی دارند (مانند کارکنان شیفتی)، دچار اختلالاتی در ریتم طبیعی بدن به نام ریتم شبانه‌روزی می‌شوند.
اختلال در ریتم شبانه‌روزی و دیابت
این اختلال در ریتم شبانه‌روزی می‌تواند با ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول، گلوکاگون و هورمون‌های رشد تداخل ایجاد کند. این هورمون‌ها در طول روز برای پاسخ به نیازهای بدن ترشح می‌شوند و به طور معمول، قند خون را در سطح متعادلی نگه می‌دارند. اما اگر ترشح آنها مختل شود، ممکن است توانایی بدن در کنترل قند خون در طی روز کاهش پیدا کند.
این عوامل در کنار شرایط دیگر می‌توانند در افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در افرادی که کمتر از ۶ ساعت می‌خوابند، نقش داشته باشند.
خواب طولانی و دیابت
این مطالعه بیشتر بر روی افرادی که هشت ساعت یا کمتر می‌خوابند تمرکز داشت. اما افرادی که بیشتر می‌خوابند به همان اندازه بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.
تحقیقات قبلی نشان داده است که ارتباطی به شکل U بین مدت زمان خواب و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ وجود دارد. خوابیدن روزانه بین هفت تا هشت ساعت با کمترین خطر همراه است. هنگامی که افراد کمتر از هفت ساعت یا بیشتر از هشت ساعت می‌خوابیدند، احتمال خطر افزایش می یابد. دلیل اینکه خواب طولانی با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ همراه است، احتمالا به افزایش وزن بر می گردد که آن هم با خواب طولانی‌تر در ارتباط است.
خواب خوب، رژیم غذایی سالم
خواب کافی بخش مهمی از یک سبک زندگی سالم است و ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد. بر اساس این مطالعه و شواهد دیگر، به نظر می‌رسد که در مورد خطر ابتلا به دیابت، خوابیدن به مدت هفت تا هشت ساعت ایده‌آل باشد. با این حال، عوامل دیگری مانند کیفیت خواب و سبک زندگی افراد نیز می‌توانند بر ارتباط بین مدت زمان خواب و خطر ابتلا به دیابت تأثیر بگذارند.
ااین یافته ها به صورت دقیق مشخص نمی کند که آیا رژیم غذایی سالم می‌تواند اثرات کمبود خواب بر خطر ابتلا به دیابت را جبران کند! اما شواهد زیادی در مورد نقش تغذیه سالم بر روی وضعیت سلامت بدن وجود دارد.
گاهی اوقات به دلایل مختلف ما نمی‌توانیم به اندازه کافی بخوابیم، محققان معتقدند انجام ورزش هایی با تحرک بالا به صورت دوره ای در طول روز می تواند پیامدهای منفی کمبود خواب و خطر ابتلا به دیابت را خنثی کند. در واقع، ورزش با هر شدتی می‌تواند سطح قند خون بدن را بهبود ببخشد.