با ادامه توزیع واکسن‌های مختلف علیه کووید-۱۹، برخی نقاط جهان با سرعت بالاتر، میزان بیشتری واکسن کرونا را میان شهروندان خود توزیع کرده‌اند و برخی کشورها نیز از این روند عقب مانده‌اند،
و اکنون پیک پنجم کروناحاصل سرعت کند واکسیناسیون برخی کشورها از جمله ایران است.
با گذشت یک‌سال و نیم از شیوع بیماری کووید-۱۹در دنیا، حالا ما با ویروسی روبه‌رو هستیم که بسیار آسان‌تر از نسخه‌ای که در اواخر سال ۲۰۱۹ در ووهان ظاهر شد، منتقل میشود؛ نوع دلتا که اولین بار در هند شناسایی شد. و طبق گزارش دانشمندان گونه دلتا می‌تواند نسبت بالاتری از افراد واکسینه شده را نسبت به نسل قبلی خود آلوده کند و همچنین افراد آلوده به دلتا ۱۲۶۰ برابر ویروس بیشتری در بینی خود در مقایسه با نسخه اصلی ویروس کرونا دارند. در حالی که در ویروس کرونا اولیه هفت روز تا ایجاد علائم طول می‌کشد، دلتا می‌تواند علائم را دو تا سه روز سریع‌تر ایجاد کند و به سیستم ایمنی زمان کمتری برای پاسخگویی و دفاع می‌دهد.
در اینجا سوال پیش می آید که چگونه این همه‌گیری در بقیه سال جاری و سال آینده ادامه خواهد داشت؟
می توان گفت که ویروسی که باعث بیماری کووید میشود، از بین نمی‌رود و مانند سایر ویروس‌های کرونا احتمالا همه ما را به‌صورت مکرر در طول زندگی آلوده خواهد کرد (احتمالا هر پنج سال یک‌بار). البته ناگفته نماند که، واکسن‌ها این مسیر را دگرگون خواهند کرد البته با گذشت زمان میزان محافظت واکسن در برابر ویروس نیزکاهش می‌یابد، ولی با این حال همچنان در برابر بستری شدن و مرگ محافظت ایجاد میکند. اگر در این میان کشورهای ثروتمند به کمک تامین واکسن برای کشورهای فقیر اقدام نکنند، و جمعیت جهان سریع تر واکسینه نشوند، جهش دلتا بر واکسن غلبه خواهد کرد، چراکه جهش های ویروسی می تواند منجر به ایجاد نوعی جدیدی شود که مقابله با آن دشوار خواهد بود. این را فراموش نکنیم که تا زمانی که همه مردم جهان در مقابل ویروس کرونا محافظت نشوند، نمیتوانیم از خود محافظت کنیم.
طبق آمار منتشر شده، دو دوز واکسن آسترازنیکا تنها 60 درصد در مقابل کرونای جهش یافته دلتا ایمنی ایجاد میکند، اثر بخشی فایزر به 88 درصد رسیده است و سایر واکسن ها نیز به همین منوال اثربخشی شان کمتر شده است، این بدان معنی است که کرونا دلتا خطرناکتر از گونه قبلی خود است، بنابراین مراقبت بیشتری لازم دارد و واکسیناسیون سراسر جهان را می طلبد.
در این میان ایران در ابتدا اجرای واکسیناسیون عمومی در برابر بیماری کووید۱۹ را با تزریق واکسن‌های وارداتی اسپوتنیک وی، آسترازنکا/آکسفورد، سینوفارم و کووکسین آغاز کرد. اما واقعا واکسن‌های مورد استفاده در ایران چقدر کارآیی دارند؟!
تا تاریخ 19 مرداد 1400، 13 میلیون و 520 هزار و 127 نفر دوز اول واکسن کرونا و سه میلیون و 274 هزار و 980 نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به 16 میلیون و 795 هزار و 107 دوز رسیده است.
در ادامه به معرفی واکسن های وارداتی و تولید ملی می پردازیم. تا پایان مطلب همراه ما باشید.
اسپوتنیک وی
واکسن «اسپوتنیک وی» که ساخت روسیه است تا کنون در ۳۰ کشور مورد استفاده قرار گرفته است، اسپوتنیک وی از دو آدنوویروس(ویروس شایع ایجاد کننده دامنه‌ای از بیماری) انسانی ساخته شده که البته به گونه‌ای اصلاح شده‌اند که حاوی ژن سازنده پروتئین تاج ویروس SARS-CoV-2 باشد؛ ویروسی که عامل بیماری کووید۱۹ است.
کارآیی این واکسن بر پایه داده‌های حاصل از تزریق واکسن به ۱۹ هزار و ۸۶۶ نفر، ۹۱.۶ درصد برآورد شده است. این واکسن باید در دو دُز به فاصله حداقل چهار هفته تزریق و در دمای بین دو تا هشت درجه سانتیگراد نگهداری شود.
علایم بعد از زدن واکسن؛94 درصد از کل عوارض جانبی خفیف بوده است. هیچ عارضه جانبی جدی یا آلرژی مرتبط با واکسن مشاهده نشده و اکثر موارد عوارض جزئی به شکل آنفولانزا، قرمزی و درد در محل تزریق، تب، اسهال، درد عضلانی و سر درد بوده است
واکسن چینی سینوفارم
از واکسن چینی «سینوفارم» نیز در حال حاضر در واکسیناسیون عمومی ۳۴ کشور جهان استفاده شده است. این واکسن بر اساس روش «سنتی» ساخت واکسن تولید شده که در آن از ویروس غیرفعال شده یا ضعیف شده برای تحریک سیستم ایمنی بدن و تولید پادتن(آنتی‌بادی) استفاده میشود. سپس وقتی بدن برای دفعه بعد با آن ویروس خاص مواجه شد، پادتن(آنتی‌بادی) خاصی تولید میکند؛ درست شبیه نحوه ایمن‌سازی بدن در مقابل بیماری فلج اطفال.
واکسن سینوفارم باید در دمای بین ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد نگهداری شود و در دو نوبت با فاصله زمانی بین سه تا چهار هفته تزریق شود. مطابق اعلام شرکت سازنده این واکسن، کارآیی آن در مرحله سوم آزمایش بالینی که در ۱۰ کشور انجام شده به ۷۹ درصد رسیده؛ ولی مطالعه دیگری که در مورد کارآیی آن در کشور امارات انجام شده، این نرخ را ۸۶ درصد نشان داده است.
علایم بعد از زدن این واکسن؛ شامل تب،اسهال،خارش محل تزریق، اندکی تب، درد و ضعف میباشد.
آسترازنکا/آکسفورد
واکسن آسترازنکا تولید کشور انگلستان است و تا کنون مردم ۱۳۹ کشور جهان از اروپا گرفته تا آسیا، آفریقا و آمریکا این واکسن را دریافت کرده‌اند. فناوری واکسن آسترازنکا/آکسفورد بر خلاف تصور خیلی‌ها، با روش تولید سنتی واکسن‌های غیرفعال تفاوت دارد.
این واکسن از یک ویروس بی‌ضرر یا یک آدنوویروس شامپانزه به نام ChAdOx1 که عامل سرماخوردگی این حیوان است تشکیل شده است. در واقع آسترازنکا/آکسفورد یک واکسن ویروس‌دار است و دانشمندان بخشی از فرمول ژنتیکی کامل ویروس کرونا یا دستورالعمل ژنتیکی پروتئین شاخکی این ویروس را به ویروس بی‌ضرر سرماخوردگی شامپانزه اضافه کرده‌اند. این واکسن پس از تزریق، سلول‌های بدن انسان را وادار به ساختن این پروتئین‌ها میکند؛ پروتئین‌هایی که موجب تحریک سیستم ایمنی بدن و تولید پادتن(آنتی‌بادی) علیه ویروس کرونا میشود. فاصله زمانی بین دو تزریق این واکسن باید بین ۴ تا ۱۲ هفته باشد. این واکسن باید در دمای دو تا هشت درجه سانتیگراد نگهداری شود. شرکت آسترازنکا اعلام کرده که میزان کارایی این واکسن به طور متوسط حدود ۷۶ درصد است ولی در مورد افراد بالای ۶۵ سال این کارآیی تا ۸۵ درصد افزایش می‌یابد. واقعیت امر این است که عوارض واکسن آسترازنکا نسبت به واکسن‌های دیگر بیشتر است و چون سیستم ایمنی افراد زیر ۵۰ سال با قدرت بیشتری با این واکسن برخورد میکند بروز علائم هم خیلی شدیدتر است؛ بنابراین با توجه به محدودیت تزریق این واکسن در کشور آسترازنکا برای افراد بالای ۵۰ سال تزریق شود.
علایم بعد از زدن این واکسن؛ کوفتگی شدید، تب و اختلالات گوارشی و درد شدید عضلانی، حالت تهوع،گرما می باشد.
کووکسین
یکی دیگر از واکسن‌های وارداتی ایران، واکسن «کووکسین» ساخت شرکت «باهارات بیوتک» هند است که در مقایسه با دیگر واکسن‌های ضدکرونا، کمتر شناخته شده است. کووکسین با استفاده از ویروس غیرفعال یا ضعیف شده کرونا تولید شده که می‌تواند توسط سیستم ایمنی بدن شناسایی و موجب تولید پادتن(آنتی‌بادی) شود. این واکسن باید در دمای بین ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد نگهداری شود برای تزریق در دو دُز به فاصله چهار هفته ساخته شده است. داده‌های اولیه آزمایش فاز ۳ آزمایش بالینی آن نشان می‌دهد که میزان کارآیی آن حدود ۸۱ درصد است.
علایم بعد از زدن این واکسن؛ شامل درد،تورم،قرمزی،خارش،سردرد،تب،بدن درد و کسالت،تهوع و استفراغ،راش های پوستی و به ندرت واکنش های آلرژیک بعد از تزریق می باشد.
البته شایان ذکر است که دانشمندان و شرکت‌های دارویی و واکسن‌سازی ایران برای ساخت واکسن کووید- 19 ملی، نیز اقداماتی انجام داده اند. این واکسن ها بر اساس 4 نوع ویروس کامل،ناقل ویروس(تکثیر شونده و غیر تکثیر شونده)، DNA/RNA و پروتئین ساخته می شوند. بر اساس اعلام مسئولان وزارت بهداشت،12 تیم روی تولید واکسن کرونا کار میکنند که از این میان 8 پروژه به صورت فعال تر و پیشروتر کار میکنند.
و اینک واکسن های تولید ملی
واکسن کوبرکت
ستاد اجرایی فرمان امام و موسسه دانش بنیان برکت از جمله بخش هایی هستند که با حضور دکتر مینو محرز محقق اصلی تیم تولید واکسن کوو ایران برکت به صورت جدی تولید واکسن را شروع کردند، تکنولوژی واکسن برکت مطلقاً ارتباطی با تکنولوژی واکسن چینی ندارد جز اینکه پلتفرم آنها یکسان است. و بعد از آزمایش انسانی به به آزمایش چند هزار نفری رسیده است. این واکسن مشابه واکسن آکسفورد آسترازنکا، سینوواک، اسپوتنیک و همچنین واکسنی مبتنی بر mRNA که مشابه واکسن فایزر و مدرنا است ، این واکسن از نوع ویروس غیرفعال شده است.
واکسن سوبرانا
انستیتو پاستور ایران از شروع پاندمی کرونا، موضوع تولید واکسن مشترک با کشور کوبا را آغاز کرد و در 04/2/1400 مجوز سازمان غذا و دارو را گرفت. این واکسن حاوی پروتئین نوترکیب از ناحیه RBD ژنوم ویروس کروناست و وارد فاز3 با آزمایش انسانی روی چند هزار نفر شده است. این واکسن مبتنی بر ویروس غیرفعال و مشابه واکسن آسترازنکا، اسپوتینک و سینوواک است.
واکسن کووپارس
واکسن کووپارس رازی توسط مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی بر پایه پروتئین نوترکیب "اسپایک" ویروس کرونا ساخته و در 25/12/1399 از سازمان غذا و دارو مجوز گرفته است، هاین واکسن از دو بخش آنتی‌ژن و ادجوانت تشکیل میشود. وبا حضور 500 داوطلب از جمعیت 18 تا 70 ساله وارد فاز2 شده است. این واکسن با پروتئین نوترکیب و مشابه واکسن نوواکس است.
واکسن سیتاژن
واکسن سیناژن که واکسن ساخت شرکت تحقیقاتی و تولیدی سیناژن میباشد،در تاریخ 04/03/1399 از سازمان غذا و دارو مجوز گرفت و وارد فاز 2 و آزمایش محدود انسانی شده است. نوع این واکسن نوترکیب پروتئین اسپایک میباشد و مشابه واکسن آسترازنکا، اسپوتینک و سینوواک است
واکسن نورا
از دیگر واکسن‌هایی که در کشور با حمایت ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی پیش می‌رود واکسن دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله است که در تابستان 1399 از سازمان غذا و دارو مجوز گرفت و واکسن وارد فاز1 و آزمایش بالینی شده است و از نوع پروتئین نوترکیب و مشابه واکسن نوواکس است.
شرکت دانش بنیان-وزارت دفاع
شرت دانش بنیان وزارت دفاع نیز واکسنی مبتنی بر ویروس غیرفعال است که در انتظار بررسی برای اخذ مجوز بالینی میباشد. و مشابه واکسن های آستروزنیکا، سینوواک و اسپوتنیک است.
سایر شرکت های دانش بنیان
شرکت های دانش بنیان در حال تولید واکسن مبتنی برآدنوویروس و ناقل ویروسی غیر تکثیر شونده است. برخی شرکت ها نیز در حال ساخت واکسنی مبتنی بر ویروس غیرفعال و مشابه واکسن آسترازنکا، اسپوتینک و سینوواک هستند.
در پایان باید عزیزانی که تصمیم به تزریق واکسن کرونا دارند؛ دقت کنند قبل از تزریق به سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کرونا مبتلا نباشند. با پزشک درباره بیماری‌های زمینه‌ای مشورت کرده باشند. باید بدانیم سیستم ایمنی بدن پس از تزریق تحریک میشود به همین دلیل افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند؛ حتما باید پیش از تزریق واکسن با پزشک مشورت کنند. پس از تزریق هم باید استراحت کوتاه یک شبانه روزی داشته و از مایعات استفاده کنند و اگر درد داشتند باید از دارو‌های ضد درد استفاده نمایند. البته تمامی واکسن‌های عرضه شده برای مقابله با بیماری کووید۱۹ دارای عوارض جانبی از جمله درد در محل تزریق، افزایش فشار خون، ورم، تب و لرز، سرفه خفیف، گرفتگی بینی، درد عضلات یا مفاصل، ضعف عمومی و سردرد است؛ عوارضی که در صورت بروز، حداکثر سه تا چهار روز پس از واکسینه شدن افراد از میان خواهد رفت.
های فن تک از شما دعوت میکند،دیدگاه خود را در ارتباط با این مقاله به اشتراک بگذارید