حمله پهبادهای پیشرفته اوکراین بار دیگر روسیه را غافلگیر کرد.
پهبادهای پیشرفته اوکراینی این بار پالایشگاه های نفتی روسیه را هدف قرار داده اند. طبق ادعای مقامات اوکراینی، این حمله ذخایر استراتژیک پالایشگاه های نفتی کرملین را حدود 12 تا 14 درصد کاهش داده است. اوکراین قصد دارد از پهبادهای مجهز به هوش مصنوعی برای ضربه اقتصادی به صنایع حیاتی روسیه مانند نفت و گاز استفاده کند.
پهبادهای جدید به قابلیت ناوبری پیشرفته ای مجهز هستند. به گفته خبرگزاری CNN تعدادی از این هواپیماهای بدون سرنشین به صورت خودکار هدایت می شوند و در برابر سیگنال های پارازیت مقاومت بالایی دارند. به همین علت می توان از آنها برای ایجاد اختلال در صنایع انرژی استفاده کرد.
به گفته یکی از مقامات ارشد اوکراین که نامش را فاش نکرد، دقت و مقاومت این پهبادها به علت استفاده از فناوری هوش مصنوعی بسیار بالاست. داخل هر کدام از این هواپیماها یک کامپیوتر قرار دارد که با ایستگاه های ماهواره ای و زمینی در ارتباط است. او در ادامه گفت:"مسیرهای پروازی را از قبل کشورهای متحد اوکراین مشخص می کنند و پهبادها طبق برنامه ریزی به اهداف تعیین شده با کمترین خطا حمله می کنند. این دقت به لطف وجود مجموعه‌ی از حسگرهای بسیار پیشرفته در پهبادها پیاده سازی شده است."
نوح سیلویا، کارشناس و تحلیلگر مرکز مطالعات سلطنتی انگلستان موسوم به RUSI درباره ی نقش هوش مصنوعی در این حمله گفت:«این پهبادها از روش بینایی ماشین که یکی از زیرشاخه های هوش مصنوعی است، استفاده می کنند. در این روش یک مدل را روی تراشه قرار می‌دهند و آن را برای شناسایی موقعیت جغرافیایی و هدف مورد نظر آموزش می‌دهند. زمانی که هواپیما به محل مورد نظر می رسد، موقعیت خود را تشخیص می دهد. این پهبادها برای شناسایی موقعیت به ارتباط ماهواره ای نیاز ندارند و به صورت اتوپایلوت یا خودکار عمل می کنند.»
اوکراین با این تاکتیک توانست ضربات سنگینی به نیروهای روسی وارد کند. در حمله اخیر، حدود 12 درصد از ظرفیت پالایش نفت روسیه از کار افتاد. خبرگزاری bbc معتقد است که میزان خسارت ناشی از این حمله به حدود 14 درصد رسیده است. حالا کرملین مجبور است برای جلوگیری از افزایش قیمت سوخت، صادرات بنزین را متوقف کند. این دستور برای نیروهای اوکراینی پیروزی بزرگی به حساب می آید.
کریس لینکلن جونز، کارشناس جنگ پهپادی و افسر سابق ارتش بریتانیا، معتقد است که میزان هوش مصنوعی به کار رفته در این پهبادها خیلی پایین است. او در این مورد گفت:« البته پهبادها از لحاظ عملکرد خودکار نسبت به قبل بهتر عمل کرده اند، اما ما هنوز در مراحل اولیه توسعه این فناوری هستیم.»
از زمان آغاز جتگ تمام عیار روسیه علیه اوکراین در ۲۲ فوریه ۲۰۲۲، نیروهای اوکراینی بیشتر به پهبادها در حملات خود متکی بودند. به همین علت، سرمایه گذاری زیادی روی این فناوری و بومی سازی آن انجام داده اند. ابتدای جنگ، کییف بر تجهیزات کم‌هزینه و در دسترس مانند پهپادهای جاسوسی یا پهپادهای اصلاح‌شده برای حملات غافلگیرانه تکیه می‌کرد. اما به مرور توانست خط تولید کامل پهباد خود را راه اندازی کند. این صنعت به اوکراین برتری تکنولوژیکی در برابر نیروی انسانی بیشتر و زیرساخت‌های صنعتی مجهزتر نسب به روسیه می‌دهد.
کارشناسان در مصاحبه با CNN عنوان کرده‌اند که اوکراین به جای انبارهای سوخت، واحدهای تقطیر نفت را هدف قرار می‌دهد. سیلویا می‌گوید: «آنچه مشاهده کرده‌ایم این است که برخی از حملات روی اهدافی متمرکز است که به فناوری غربی زیادی نیاز دارند و برای روسیه تهیه‌ی این فناوری بسیار دشوارتر است.»
این رویکرد باعث وارد آمدن خسارت بیشتری به اهداف اوکراین نسبت به حملات تصادفی به پالایشگاه‌ها می‌شود و بازارهای جهانی نیز به این موضوع توجه دارند. برای مثال، قیمت نفت خام برنت در سال جاری تقریبا ۱۳ درصد افزایش یافته است، که موجب نگرانی سیاستمداران آمریکایی در مورد تأثیرات احتمالی اقتصادی آن شده است.
در همین حال، مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که «ما حملات داخل خاک روسیه را تشویق یا تسهیل نمی‌کنیم.»
اما هلیما کرافت، مدیر اجرایی و رئیس جهانی استراتژی کالایی در بانک سرمایه‌گذاری RBC Capital Markets، گفته است که تحریم‌های آمریکا و بین‌المللی اعمال‌شده از ابتدای جنگ، برای حفظ انرژی روسیه در بازار طراحی شده بود. خانم کرافت افزود: «این توافق با اوکراین بود: ما به شما پول و سلاح می‌دهیم، اما از تاسیسات صادراتی و انرژی روسیه دور بمانید، زیرا نمی‌خواهیم یک بحران انرژی عظیم رخ دهد.»