واژه نامه

قاعده عملگرایی (pragmatic maxim, maxim of pragmatism , maxim of pragmaticism) قاعده منطقی است که توسط چارلز سندرز پیرس تنظیم شده‌است. قاعده عملگرایی به عنوان یک توصیه هنجاری یا یک اصل تنظیم‌گر در علم هنجاری منطق عمل می‌کند. کارکرد این قاعده هدایت سلوک اندیشه در جهت دستیابی به هدف خود، یعنی توصیه به یک روش بهینه برای ."دستیابی به وضوح درک (دریافت)" است. عبارت اصلی این قاعده هنگامی که سال ۱۸۷۸ بیان شد

قانون آووگادرو (گاهی با نام فرض آووگادرو یا اصل آووگادرو) یک قانون میان گازها است که برای بزرگداشت آمدئو آووگادرو به نام او نام گذاری شده‌است. در سال ۱۸۱۱، این دانشمند فرض کرد که دو نمونه از گاز کامل که دارای فشار، دما و حجم یکسانند، تعداد مولکول‌های یکسان نیز دارند. از این قانون می‌توان نتیجه گرفت که تعداد مولکول‌ها یا اتم‌ها در یک نمونه از گاز کامل به جرم مولی آن گاز وابسته نیست.

قانون شکست اسنل رابطهٔ زاویه نور قبل از برخورد و پس از شکست در سطح واسط دو محیط را نشان می‌دهد.

قانون شایم فلوگ، می‌گوید: هرگاه در عکسبرداری، صفحه فرضی سوژه، با صفحات لنز و سطح حساس عکاسی در یک نقطه مشترک همدیگر را قطع کنند، بیشترین عمق میدان وضوح بدست خواهد آمد. یعنی از چند سانتیمتری لنز تا بی‌نهایت در میدان وضوح لنز قرار خواهند گرفت.

قانون هابل(Hubble's law)، قانونی در اختر فیزیک و کیهان‌شناسی است که فرض می‌کند که جهان با سرعتی ثابت که برای تمام زمان‌ها ثابت است، در حال گسترش است. این اندیشه از شناخت دو پدیده به دست آمده. یکی اینکه: آن دسته از جرم‌های آسمانی که در ژرفای بیرون از کهکشان راه شیری (کهکشان بیرونی) هستند؛ و بیشتر آن‌ها بیش از ۱۰ مگا پارسک از زمین دورند٫ همگی از پدیدهُ انتقال به سرخ نشان دارند؛ این خود به معنی داشتن شتاب در دور شدن از زمین است.

قرارداد سادهٔ نامه‌رسانی (Simple Mail Transfer Protocol) به‌طور اختصار SMTP، پروتکلی ساده و در عین حال مهم و اساسی برای انتقال ایمیل است. این اصطلاح از آن رو به کار می‌رود که نسبت به سایر پروتکل‌های ایمیل قبلی بسیار ساده عمل می‌کند. SMTP فقط به نام کاربری و دامنه نیاز دارد تا مستقیم پیغام را به سمت گیرنده مسیریابی کند. SMTP یک پروتکل ارسال است و برای دریافت مناسب نیست، به همین دلیل برای دریافت ایمیل به جای SMTP از پروتکل‌های دریافت ایمیل مثل پروتکل دستیابی به پیغام در اینترنت و پاپ۳ استفاده می‌شود.

قرص پیرا-ستاره‌ای (Circumstellar disc) توده‌ای از گاز و غبار به شکل حلقه یا دیسک در حال چرخش حول یک ستاره است. قرص پیرا-ستاره‌ای یک نام کلی برای گونه‌های مختلفی از قرص‌های چرخان حول ستارگان است که بسته به مشخصات فیزیکی می‌تواند قرص برافزایشی، خرده قرص، یا قرص پیش-سیاره‌ای نامیده شود.

قُرنیه (Cornea) بخشی از پردهٔ صُلبیه است که در جلو چشم قرار دارد و کاملاً شفاف است و نور را به‌سهولت از خود عبور می‌دهد. قرنیه به عنوان یک لایهٔ نازک و شفاف، در بخش جلویی کرهٔ چشم قرار دارد و زلالیه، عنبیه و مردمک را می‌پوشاند. قطر قرنیه ۱۲–۱۱ میلی‌متر و ضریب شکست آن ۱٫۳۷۷ است. درون قرنیه هیچ گونه رگی وجود ندارد.

در آناتومی مغز پستانداران، قشر پیش پیشانی قسمتی از قشر مغز است که قسمت جلویی لوب پیشانی را در بر می‌گیرد.

قضیه حد مرکزی (Central Limit Theorem) در نظریه احتمالات بیان می‌کند که با فرض شرایطی خاص، مجموع تعدادی متغیر تصادفی مستقل، که هر یک میانگین و واریانس به خوبی تعریف شده دارند، به‌طور تقریبی دارای توزیع نرمال خواهد بود. هرچه تعداد این متغیرهای مستقل افزایش یابد، این تقریب بهتر می‌شود.

قُطبِش، قطبیدگی، یا پلاریزاسیون (Polarization)، از ویژگی‌های اساسی امواج عرضی است که راستای نوسان موج را در صفحهٔ عمود بر جهت انتشار آن نشان می‌دهد. در الکترومغناطیس، قطبش یک موج الکترومغناطیسی (مانند نور) نشان‌دهندهٔ راستای بردارِ میدان الکتریکی آن است.

یک قفل کنسینگتون (kensington lock) (یا K-Slot) قسمتی از یک سیستم ضد سرقت است که توسط گروه محصولات کامپیوتری کنزینگتون ساخته شده است.این قفل به ابزار مورد نظر (مانند لپ‌تاپ) وصل و با رمز ایمنی مخصوص خودش باز و بسته می شود. انتهای کابل حالت گره‌ای دارد که اجازه می‌دهد کابل به یک جسم ثابت (مانند پایه یک میز سنگین) گره زده شود تا از دزدیدن قطعه جلوگیری شود.

قفل کشندی (Tidal locking) یا قفل گرانشی (gravitational locking) زمانی پیش می‌آید که در اثر شیب نیروی کشندی، یک کره یا جرم آسمانی همیشه به سوی کره یا جرم آسمانی دیگری رو کرده باشد. آشناترین نمونهٔ این پدیده همبستگی جزر و مدی کنونی ماه نسبت به زمین است. چنین گردشی را گردش هماهنگ (synchronous rotation) می‌گویند.

قندکافت (Glycolysis) یا مسیر امبدن – میرهوف (Embden–Meyerhof–Parnas) مجموعه‌ای از واکنش‌های درون یاخته‌ای است که توسط آن یک قند شش کربنه (معمولاً گلوکز) به ترکیبات کربن‌دار کوچک‌تری (دو مولکول سه کربنه پیروات) شکسته می‌شود و بخشی از انرژی آزاد قند در تشکیل حاملین الکترون مانند ATP، NADHذخیره می‌شود. قندکافت شناخته‌شده‌ترین مسیر از مسیرهای سوخت و ساز است.

قنطورس (Centaurus) یکی از صورت‌های فلکی درخشان در آسمان جنوب و یکی از بزرگترین صورت‌های فلکی است. قنطورس در میان ۴۸ صورت فلکی فهرست شده توسط بطلمیوس قرار داشت و همچنان یکی از ۸۸ صورت‌های فلکی مدرن به حساب می‌آید. از ستاره‌های معروف آن می‌توان به آلفا قنطورس، نزدیک‌ترین سامانه ستاره‌ای به منظومه شمسی، بتا قنطورس و اچ آر ۵۱۷۱، یکی از بزرگترین ستاره‌های کشف شده اشاره کرد. این صورت فلکی نمای نیمه انسان و نیمه اسب دارد.