دانشمندان فکر می کنند علت اصلی بروز بیماری معروف به سندرم خلیج فارس، بروز اختلال در میتوکندری است.
طبق گزارش ساینس دیلی؛ محققان دانشکده پزشکی دانشگاه کالیفرنیا معتقدند علت اصلی این بیماری مرموز، وجود یک اختلال در میتوکندری سلولهای بدن است. اما سندرم جنگ خلیج فارس چیست؟! این سندرم در حقیقت یک اختلال مزمن است که جانبازان و غیرنظامیانی را که در طول جنگ خلیج فارس در معرض تشعشعات یا مواد شیمیایی سمی قرار گرفته اند، تحت تاثیر قرار می دهد. بیماران مبتلا به علائمی مانند خستگی، درد عضلانی و مشکلات حسی دچار می شوند که بسیاری از آنها شبیه به علائم مسمومیت استنشاق ارگانوفسفره (ماده شیمیایی موجود در علف کش ها) را دارند. دانشمندان آمریکایی در مطالعه های قبلی نشان دادند که قرار گرفتن در معرض گاز عصبی سارین، که در بمباران انبارهای سلاح شیمیایی عراق در هوا پراکنده شد، علت اصلی پیدایش این سندرم است. این سندرم باعث بروزعلائم دیگری مانند افسردگی، PTSD، خستگی مزمن و اختلالات شناختی نیز می شود. بعضی از کارشناسان معتقد بودند یکی از دلایل ایجاد آن استفاده از اورانیوم غنی شده در تسلیحات جنگی به کار گرفته شده در طول جنگ خلیج فارس بوده است.
اما، دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا در سن دیگو، این فرضیه را با ارائه شواهد محکمی به چالش کشیدند. طبق این شواهد، این علائم ناشی از بروز اختلال در میتوکندری است. یک سوم از مجموع جانبازان جنگ خلیج فارس که در سال 1991 خدمت کرده‌اند، تحت تأثیر این بیماری قرار گرفتند و اکثر آنها بیش از 30 سال با آن دست به گریبان هستند. با این حال، مکانیسم دقیق آن در بدن از لحاظ علمی به صورت دقیق مشخص نیست و همین امر، تشخیص و درمان آن را دشوار می کند. تصور غالب این است که التهاب نیروی محرکه باعث بروز این علائم می شود. اما، فرضیه جدید نشان داد که میتوکندری( اندامک تولید کننده انرژی که در بیشتر سلول ها یافت می شود) ممکن است منبع واقعی این علائم باشد.
محققان هر دو نظریه را به طور مستقیم مورد ارزیابی قرار دادند. آنها اختلال و التهاب میتوکندری را در 36 فرد، که 19 نفر از آنها جانبازان مبتلا به GWI بودند، مورد بررسی قرار دادند. نتایج این مطالعه 12 ژوئیه 2023 در مجلات علمی منتشر شد. آنها نشان دادند که اختلال در عملکرد میتوکندری نه التهاب، محرک اصلی علائم GWI است و باید هدف بعدی مطالعات بالینی در آینده نزدیک باشد.
بئاتریس گولومب، MD، PhD، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه کالیفرنیا، می‌گوید: «این یک بازاندیشی اساسی در مورد آسیب‌شناسی GWI وجود دارد. برای جانبازانی که مدت‌ها برای دریافت مراقبت مؤثر تلاش کرده‌اند، این کشف می‌تواند یک تغییر بزرگ در زندگی آنها ایجاد کند.»
برای ارزیابی عملکرد میتوکندری و التهاب در GWI، محققان بافت عضلانی شرکت کنندگان را نمونه برداری کردند تا سطوح عملکرد زنجیره تنفسی میتوکندری (MRCF) را اندازه گیری کنند. التهاب هم از طریق نمونه های خونی شرکت کنندگان با کمک پروتئین واکنشی C با حساسیت بالا (hsCRP)که یک نشانگر رایج در التهاب محیطی به حساب می آید، ارزیابی شد.
آنها سپس این داده‌ها را با علائم GWI شرکت‌کنندگان مقایسه کردند و دریافتند که شدت علائم را می‌توان بر اساس میزان اختلال در میتوکندری پیش‌بینی کرد. تجزیه و تحلیل های آماری بیشتر نشان داد که 17 مورد از 20 علامت شایع GWI از نظر آماری با عملکرد میتوکندری مرتبط است. در مقابل، تنها یکی از 20 علامت دارای این معیار باعث بروز التهاب شد.
تجزیه و تحلیل های بیشتر نشان داد که میزان اختلال میتوکندری شرکت کنندگان در تبدیل چربی به انرژی ارتباط مستقیمی با میزان التهاب در بیماران GWI داشت، اما در گروه کنترل این گونه نبود. کاهش سرعت این فرآیند که اکسیداسیون اسیدهای چرب نامیده می‌شود، باعث مرگ سلولی و در نهایت، منجر به التهاب می‌شود. بنابراین محققان می گویند که این نشان می دهد که اختلال عملکرد میتوکندری ممکن است دلیل افزایش التهاب در بیماران GWI باشد. گولومب گفت: «به نظر می‌رسد بروز التهاب با سندرم GWI مرتبط است. اما شواهد نشان می‌دهد که یک عارضه جانبی می تواند انرژی سلولی را مختل کند».
محققان خاطرنشان کردند که بسیاری از علائم GWI از بروز اختلال عملکرد میتوکندری سرچشمه می گیرد. به عنوان مثال، ماهیچه ها برای سوخت رسانی به چربی متکی هستند، بنابراین اگر اختلال عملکرد میتوکندری منجر به اختلال در اکسیداسیون اسیدهای چرب در بیماران GWI شود، این اتفاق می تواند درد عضلانی و خستگی فیزیکی را که اغلب بیماران تجربه می کنند توجیه کند. در واقع، علائم دردعضلانی در GWI به شدت با میزان اختلال در اکسیداسیون اسیدهای چرب میتوکندری مرتبط است. برعکس، مغز برای انرژی بیشتر به قند نیاز دارد و علائم مغزی در این سندرم بیشتر به اختلال در تولید انرژی میتوکندریایی با استفاده از شکر به عنوان سوخت، مربوط می شود.
گولومب گفت: «این اولین بار است که شواهد مستقیمی برای فرضیه میتوکندری GWI گزارش شده است. ما امیدواریم که این امر منجر به بهبود روش های درمانی برای جانبازانی باشد که مدت‌هاست با این بیماری مرموز دست و پنجه نرم می‌کنند.»